Społeczeństwo to złożona struktura, na którą składa się wiele różnych czynników. Można je podzielić na trzy główne grupy: demograficzne, kulturowe oraz ekonomiczne. Wszystkie one mają ogromny wpływ na kształt i charakter danej zbiorowości.
Czynniki demograficzne
Czynniki demograficzne odgrywają fundamentalną rolę w kształtowaniu struktury i charakteru społeczeństwa. Składa się na nie kilka kluczowych elementów, wśród których należy wymienić przede wszystkim: strukturę wiekową ludności, płeć oraz zagęszczenie zaludnienia na danym obszarze.
Struktura wiekowa jest niezwykle istotnym czynnikiem demograficznym. Pokazuje ona, jaki odsetek populacji stanowią osoby w wieku 0-14 lat, 15-64 lata oraz powyżej 65 roku życia. Duża liczba ludzi w wieku produkcyjnym, czyli 15-64 lata, jest korzystna dla gospodarki, gdyż zapewnia odpowiednią podaż siły roboczej. Z kolei wysoki udział dzieci i młodzieży do 14 roku życia świadczy o wysokim przyroście naturalnym, co znaczy, że rodzi się stosunkowo dużo dzieci.
Kolejnym ważnym czynnikiem jest płeć. Proporcje kobiet i mężczyzn w populacji również mają istotne konsekwencje. Na przykład przewaga liczebna kobiet prowadzi zazwyczaj do pewnych zmian obyczajowych i kulturowych w społeczeństwie. Z kolei nadwyżka mężczyzn może przyczyniać się do wzrostu przestępczości i ogólnej destabilizacji sytuacji społecznej. Dlatego dla równowagi pożądany jest mniej więcej równy stosunek płci.
Czynniki kulturowe
Kultura wpływa na normy, wartości i wzorce zachowań akceptowane w danej zbiorowości. Jest zbiorem przekonań, tradycji i praktyk podzielanych przez jej członków.
Jednym z filarów kultury jest religia. Wyznawane credo narzuca pewien światopogląd i system wartości, którymi kierują się wyznawcy. Zawiera też konkretne reguły postępowania i przykazania. Religia może zatem zjednoczyć ludzi wokół wspólnych ideałów i praktyk. Jednak różnice religijne prowadzą często do podziałów w społeczeństwie, a nawet konfliktów.
Istotną rolę odgrywają także lokalne tradycje i zwyczaje. Są one wyrazem tożsamości danej grupy i pozwalają budować silne więzi wewnątrz niej. Zwyczaje te są przekazywane z pokolenia na pokolenie i stanowią trwały element kultury. Mogą dotyczyć obrzędów, strojów, kuchni, sztuki czy innych dziedzin życia. Ich podtrzymywanie wzmacnia identyfikację ze wspólnotą.
Widać zatem, że kultura wieloaspektowo determinuje życie zbiorowości. Zrozumienie jej wpływu pozwala lepiej pojąć zachowania i postawy członków danego społeczeństwa. Jest to kluczowe dla budowania harmonijnych relacji z innymi grupami kulturowymi.
Czynniki ekonomiczne
Jednym z najważniejszych czynników ekonomicznych jest podział na warstwy i klasy społeczne. Istotne są tutaj proporcje między klasą wyższą, średnią i niższą. Duże nierówności materialne i rozwarstwienie ekonomiczne mogą prowadzić do poważnych napięć, konfliktów i antagonizmów społecznych.
Kolejnym niezwykle istotnym czynnikiem jest dostęp do zatrudnienia i możliwości znalezienia pracy. Poziom bezrobocia oraz perspektywy zawodowe mają kluczowe znaczenie dla funkcjonowania całego społeczeństwa. Brak możliwości podjęcia pracy zarobkowej prowadzi do ubóstwa, wykluczenia społecznego i różnych patologii.